Klima İç Ünite Neden Karlanma Yapar? Rahatsız Edici Gerçekler, Mitler ve Çözüm Yol Haritası
Kusura bakmayın ama “klima karlanmaya başladı, biraz bekleyince geçer” diyenlere katılmıyorum. İç ünitede buz birikmesi basit bir naz değil; kurulum hatası, ihmal ya da yanlış ayarların çarpıcı bir sonucudur. Ve evet, çoğu durumda suçlu cihaz değil, kullanım ve bakım kültürümüz. Bu yazıda tartışmayı büyütmek istiyorum: Gerçek nedenleri, zayıf noktaları ve tartışmalı detayları cesurca masaya yatırıyoruz. Hadi, rahat koltuklara kurulup bahaneleri değil veriyi konuşalım.
Önce Teşhis: Karlanma Ne Değildir?
Terleme, kondenz damlaması ve kısa süreli soğuk yüzeyler “karlanma” değildir. Karlanma; evaporatör yüzeyinde kalın buz tabakası, üflemenin zayıflaması, hatta iç ünite kasası aralıklarından taşan buzla kendini gösterir. Bu tablo, hava debisinin veya evaporatör sıcaklığının olması gerekenden aşağı düşmesiyle başlar. Tartışmalı kısım şu: Neden düşer? Herkes “gaz eksik” der, oysa çoğu vakada birincil tetikleyici düşük hava akışıdur.
Klima İç Ünitede Karlanmayı Tetikleyen Çekirdek Nedenler
1) Düşük Hava Debisi: En Sık ve En İhmal Edilen
Filtre tıkalı, fan pervanesi kirli, heat-exchanger yüzeyi toz/nikotin filmiyle kaplı… Hava yeterince akmayınca evaporatör aşırı soğur, yüzey sıcaklığı 0°C’nin altına iner ve nem buz olarak çöker.
— Eleştiri: “Her sene bakım yapıyoruz” diyenler, bakımın filtre yıkamaktan ibaret olmadığını kabul etmeli. Kimyasal temizleme, fan salyangozu ve drenaj tavası dahil derin temizlik yapılmıyorsa, bakım yapılmıyor demektir.
Hızlı Test
– Üfleme hızı düşmüş mü?
– Filtreyi tuttuğunuzda ışık zor mu geçiyor?
– Fan kanatlarında kir kabuğu var mı?
Bu üç “evet” karlanmanın davetiyesidir.
2) Soğutucu Akışkan Eksikliği (Kaçak) veya Aşırı Yükleme
Kaçak, evaporatör basıncını düşürür → doyma sıcaklığı düşer → buzlanma başlar. Tersi de sorun: Aşırı gaz, yanlış süperheat/subcool değerleri, genleşme elemanını afallatır.
— Eleştiri: Manifold bağlamadan “gaz basmak” teşhis değildir. Süperheat–subcool ölçülmüyorsa, yapılan işlem rastgeleliktir.
İpuçları
– İnce boru hattı (suction line) normalden daha soğuk ve terli mi?
– Üfleme hava sıcaklığında anormal dalgalanma var mı?
– Servis geçmişinde “biraz takviye yaptık” notları sık mı?
Bu işin çözümü sızdırmazlık testi, vakum ve fabrika değerlerinde şarjdır; ezbere takviye değil.
3) Sensör/Elektronik Sapmaları ve Genleşme Elemanı Problemleri
Termistör kayması (yanlış sıcaklık okur), genleşme vanası (kapiler/elektronik) takılması, kart kontrol algoritmalarının hatalı kalibrasyonu: Hepsi evaporatör sıcaklığını gerektiğinden düşük tutabilir.
— Eleştiri: “Kart değişelim” basitliği maliyeti şişirir. Önce sensör değerleri gerçek zamanlı izlenmeli, sonra parça değişmeli.
4) Yanlış Ayar ve Kullanım Alışkanlıkları
– 16–18°C hedef, sürekli “turbo” ve kapı/pencere açık kullanım = karlanma davetiyesi.
– Aşırı nemli ortamda uzun sürekli çalışma, defrost mantığı olmayan soğutma modunda buzlanmayı hızlandırır.
— Eleştiri: Kullanım kılavuzları hâlâ “alıştırma” sayfalarıyla dolu, davranış odaklı, pratik “kullanım protokolü” yeterince vurgulanmıyor.
5) Montaj ve Hat Tasarımı Hataları
Hat boyu/çapı standarda uymuyor, izolasyon yırtık, dirsek sayısı aşırı, iç ünite eğimi/drain düşümü yanlış… Isı kazancı artar, drenaj suyu yüzeyde kalır, yüzey sıcaklıkları dalgalanır.
— Eleştiri: “Usta” pazarı standart dışı. Montaj fotoğraflarıyla teslim ve basınç/vakum raporu zorunlu olmalı.
Mitleri Çürütelim
– “Her karlanmada gaz eksiktir.” Hayır. Önce hava debisine bakılır.
– “Buzu kırarsam çözülür.” Hayır. Serpantine zarar verme riskiniz büyük, kaçak başlatırsınız.
– “Bakım pahalı, gerek yok.” Bakım masrafı bir kaçak onarımının ve yüksek elektrik faturasının yanında ucuzdur.
10 Dakikada Ev Tipi Ön Teşhis Akışı
1) Filtreleri çıkar–yıka–kurut; fan kanadına bak (kir kabuğu?).
2) Üfleme şiddeti ve sesini kontrol et; belirgin düşüş varsa profesyonel temizlik.
3) Hedef sıcaklığı 23–25°C aralığına çek; kapı-pencereyi kapat.
4) Drenaj hattında tıkanma/geri koku var mı, tava taşması oluyor mu?
5) İyileşme yoksa: Basınç ölçümü, kaçak testi, sensör okuması için servis.
Riskler ve Maliyet: “Buzu Eritelim” Yanılgısı
Saç kurutma makinesi, sıcak su, bıçak… Hepsi kısa vadeli rahatlama, uzun vadeli sorun çıkarır. Elektronik ve plastik aksam termal şoka dayanmaz; serpantin lamelleri kolayca hasar görür. Buzun kendisi sorun değil; buzun neden orada olduğu sorunu çözülmeden buz geri gelir.
Provokatif Sorular
– Gerçekten “gaz eksik” demeden önce hava debisini ölçtünüz mü?
– Bakım faturası mı pahalı, yoksa verimsizlik yüzünden ödediğiniz her ayki elektrik mi?
– Montaj sırasında vakum ve kaçak testi raporunu hiç talep ettiniz mi?
Son Söz: Karlanma Bir Semptomdur, Nedenini Tartışalım
İç ünite karlanması cihazın değil, sistemin ve alışkanlıkların raporudur. Filtre–fan–serpantin üçlüsünü temiz tutan, hat ve ayarları standarda çeken, sensör–genleşme–şarj üçlüsünü ölçümle doğrulayan kullanıcılar bu problemi görmez. Şimdi söz sizde: Sizce sektörün asıl açığı bakım kültürü mü, montaj standartları mı, yoksa kullanıcı alışkanlıkları mı? Yorumlarda çekinmeden iddialı fikirlerinizi yazın; bu konuyu ezberlerle değil, cesur verilerle tartışalım.